şeyh edebali

osman bey’in ikinci karısı bala hatun’un babası ve ahi şeyhlerindendir.liva(sancak) başkanı olduğundan osmanlılar onun desteğini almışlardır.
osman bey’e şöyle bir nasıhatı vardır;
oğul, insanlar vardır, şafak vaktinde doğar, akşam ezanında ölürler. avun oğlum avun. güçlüsün kuvvetlisin, akıllısın, kelamlısın. ama; bunları nerede, nasıl kullanacağını bilemezsen sabah rüzgarında savrulur gidersin. öfken ve nefsin bir olup, aklını yener. daima sabırlı, sebatlı ve iradene sahip olasın. dünya senin gözlerinin gördüğü gibi büyük değildir. bütün fethedilmemiş gizemler, bilinmeyenler, görülmeyenler, ancak; senin fazilet ve erdemlerinle gün ışığına çıkacaktır.
ananı, atanı say, bereket büyüklerle beraberdir. bu dünyada inancını kaybedersen yeşilken çorak olur, çöllere dönersin. açıksözlü ol. her sözü üstüne alma. gördün söyleme, bildin bilme. sevildiğin yere sık gidip gelme, kalkar muhabettin itibar olmaz. üç kişiye acı; cahiller arasındaki alime,zenginken fakir düşene,hatırlı iken itibarını kaybedene.unutma ki! yüksekte yer tutanlar aşağıdakiler kadar emniyette değildir. haklı olduğunda mücadeleden korkma. bilesin ki atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler.

yaşadığı dönemin en önemli islam alimlerinden biridir eğitimini arap ülkelerinde tamamlamıştır.

şeyh edebali (1206 - 1326 osmanlı devleti’nin kuruluş yıllarında yaşamış bir islam ilahiyatçısı-din bilgini, ahi şeyhi, osman gazi’nin kayınpederi ve hocası, bir anlamda da sonradan imparatorluk olacak osmanlı devleti’nin fikir babasıdır.ciddi kaynaklara göre, aslen karamanlı ya da adanalı ’dır. ilk tahsilini memleketinde yapan edebali, tahsilini şam’da tamamlamıştır. tefsir,hadis ve özellikle islam hukukunda uzmanlaşmıştır. hz. mevlana gibi, zamanının büyüklerinin sohbetinde bulunmuştur. tasavvuf yoluna girdiği, baba ilyas halifelerinin ileri gelenlerinden olduğu belirtilmektedir. doğum tarihi kesin olmamakla beraber, 1206 yıllarında doğduğu tahmin edilmektedir.alim, faal, varlıklı, çevresi için örnek teşkil eden bir kişi olan şeyh edebali, eskişehir yakınlarında itburnu denilen köyde yaşar, yaptırmışolduğu zaviyede öğrenci yetiştirir ve halkı aydınlatırdı. bilecik’te bir dergah yaptırmış, osman gazi’yi de birçok defa burada misafir etmiştir.rivayete göre, osman gazi’nin dergahta bulunduğu bir gece, rüyasında şeyh edebali’nin göğsünden bir ayın çıkıp kendi göğsüne girdiğini vegöğsünden bir büyük ağaç bitip dallarının alemi kapladığını, altından birçok nehirlerin çıkıp insanların bu sulardan geçtiklerini görmüştü. sabah olup rüyayı anlatınca, şeyh edebali rüyayı şöyle tabir etmiştir:"sen, ertuğrul gazi oğlu osman, babandan sonra bey olacaksın. kızım malhatun la evleneceksin. benden çıkıp sana gelen nur budur. sizin soyunuzdan nice padişahlar gelecek, ve nice devletleri bir çatı altındatoplayacaklar, allah nice insanın islam’a kavuşmasına senin soyunu vesile edecektir."gerçekten de öyle olur, altı asırdan fazla devam edecek olan bir imparatorluğun temelleri osman gazi ile atılır ve bunun ilk müjdecisi şeyh edebali olur.başka bir rivayete göre ertuğrul bey,konya’da mevlana’ya gitmiş, rüyayı ertuğrul bey görmüştür. ravzatü’l-ebrar adlı tarihte, ertuğrul hakkında şu malumat yazılıdır:ertuğrul gazi,söğüt’te oturuyordu. bir gün köyleri dolaşmaya çıkmıştı. akşam olunca itburnu köyünde bulunan ulemâdan bir zâtın evinde misafir kaldı. evsahibi ertuğrul’a fazlaca ikramda bulundu. ertuğrul, gece yatacağı zaman rafta bulunan bir kitabı görüp, sordu:bu kitap nedir? diye sordu. evsahibi:bu kitap, tanrı tarafından hazret-i muhammed vasıtası ile, insanlara doğru yolu göstermek üzere gönderilen kur’an-ı kerîm’dir...dedi ve odadan çıkıp gitti.ertuğrul, serilmiş yatağa yatmayıp, kur’an-ı kerim’in önünde el bağlayıp, sabaha kadar ayakta durdu. ancak güneş doğarken yatağa girdi. uyur uyumaz bir rüya gördü. rüyasında bir pîr ona:sen, tanrı sözü olan kur’an-ı kerîm’e halis bir kalp ile saygıgösterdin; bunun için sana mükafat olarak evlat ve torunlarına padişahlık verildi. bütün neslin aziz olsun... dediertuğrul, bu sözlerin
dehşetinden uyandı. ev sahibine de bu rüyasını anlattı1326’da 125 yaşlarında bilecik’te vefat etmiş, dergâhının yanında gömülmüştür.eskişehir’de de adına bir türbe yapılmıştır. vefatından bir ay sonra kızı, dört ay sonra da damadı osman gazi vefat etmiştir.şeyh edebali’nin ismi, 2001 yılında chp lideri deniz baykal’ın osman gazi’ye vasiyetinden alıntıları ve şeyh’in -temsili- bir resmini bürosuna astırması ve konuşmalarında şeyh edebali’ye atıflarda bulunması nedeniyle türk siyasi gündemine tekrar gelmiştir.

yurudugun yolu /tasıdıgın yuku tanı.seyh edebali.

ananı atanı say, bereket büyüklerle beraberdir.
bu dünyada inancını kaybedersen, yeşilken çorak olur, çöllere dönersin.
açık sözlü ol!
her sözü üstüne alma!
gördün söyleme, bildin bilme.

üç kişiye acı:
cahiller arasındaki alime,
zenginken fakir düşene,
hatırlı iken itibarını kaybedene.

unutma!
yüksekte yer tutanlar, aşağıdakiler kadar emniyette değildir.
haklı olduğunda mücadelenden korkma.

bilesin ki;
atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler.

şeyh edebali